De instrumentmaker Paulus Reinman (1557–1609) uit Neurenberg was gespecialiseerd in fraaie reiszonnewijzers. Want als je rond 1600 overdag de tijd wilde weten, dan was het handig om zo’n ‘zakhorloge’ bij je te hebben. De lokale zonnetijd kan op dit instrumentje worden afgelezen door de schaduw van een evenwijdig aan de aardas gespannen koordje af te lezen op een lijnenpatroon dat in een (halve) cirkel is gegraveerd. Het koordje (de ‘gnomon’ of schaduwgever) kan onder verschillende hoeken worden ingesteld, afhankelijk van de breedtegraad waarop de waarnemer zich bevindt. De zakzonnewijzer is dus instelbaar, om precies te zijn op alle plaatsen tussen 37 en 55 graden noorderbreedte. In Europa komt dat neer op het gebied tussen het zuiden van Italië en het noorden van Duitsland. Voor het gemak van de gebruiker zijn voor een zestigtal Europese steden de breedtegraden op het instrumentje aangegeven.
Dit artikel is alleen toegankelijk voor leden van NVON. Wil je verder lezen?
Log dan eerst in
