Karel Langendonck heeft tien proeven bedacht om leerlingen thuis te laten doen.
In de tijd van een pandemie dat iedereen thuis zit is dat een mooi initiatief.
Ook later zijn dit soort proeven goed te geburiken om leerlingen ook praktisch thuis aan natuurkunde te laten werken.
Daar gaan we weer! Na een langere periode van online onderwijs in het schooljaar 2019-2020, zal ook (minimaal) in de eerste twee schoolweken van 2021 sprake zijn van thuis-onderwijs. Het continueren van het leerproces van de leerlingen en het zoveel mogelijk voorkomen van leerachterstanden wordt wederom de uitdaging.
Hoewel het misschien niet erg logisch lijkt, is juist een periode van thuis-onderwijs bij uitstek geschikt om de leerlingen aan de slag te zetten met de praktische aspecten van het vak natuurkunde. Het mooie van het vak is immers dat het overal herkenbaar is en dat biedt vele mogelijkheden voor onderzoek. Ook met eenvoudige middelen kan inzicht in de natuurkunde ontwikkeld worden en kunnen leerlingen vaardigheden ontwikkelen.
In dit document zijn een tiental experimenten te vinden, waarbij hulpmiddelen en apparatuur niet of nauwelijks aan de orde zijn. Alle benodigde materialen zijn normaliter bij de leerlingen in huis en de opstellingen zijn steeds eenvoudig te maken.
Er is gekozen voor een half open practicumstructuur met een redelijk beknopte beschrijving. De rol van de docent is daarbij voornamelijk begeleidend en coachend. Er dient wel te worden opgemerkt dat de experimenten redelijk “quick and dirty” zijn ontwikkeld en dus zeker nog voor verbetering vatbaar. Een deel van de experimenten is geschikt voor het vmbo en/of de onderbouw van havo/vwo en een deel is geschikt voor de bovenbouw havo/vwo. In dit document zijn de volgende experimenten opgenomen. In de tekst staat aangegeven voor welke leerlingen welke proef geschikt os:
1. Rollende bal
2. Valversnelling met een rollende bal
3. Krachtconstante van een elastiek
4. Slinger
5. Rendement van een waterkoker
6. Geluidsniveau van een koptelefoon
7. Geluidssnelheid met een rietje
8. Geluidssnelheid met een fles
9. Halveringsdikte van papier (1)
10. Halveringsdikte van papier (2)
De experimenten staan volledig los van elke lesmethode. In elke proefbeschrijving is, na een inleiding, een korte weergave van de achterliggende theorie. Vervolgens worden de benodigdheden benoemd. Hiermee kan redelijk flexibel worden omgegaan, er zijn meerdere mogelijkheden een bepaalde opstelling te realiseren. Daarna volgen een omschrijving van de uitvoering en de verwerking van de proef om tot een eindresultaat en/of eindconclusie te kunnen komen.
Veel experimenteer-plezier!
Karel Langendonck
Leswerk
