Laagjes maken met verschillende vloeistoffen en voorwerpen, zeer aanschouwelijk. Met materialen die je in bijna elk huishouden vindt, kun je leuk spelen met dichtheid. In een demo is het concept dichtheid goed over te brengen en leerlingen die dat leuk vinden kunnen thuis de proef ook doen.
Deze demo kan worden uitgevoerd zowel als introductie tot of ook als oefening met het dichtheidsbegrip. Leerlingen zien dat vloeistoffen kunnen drijven op andere vloeistoffen en dat de massa/hoeveelheid van de vloeistof daarbij geen rol speelt. Leerlingen zien ook dat vloeistoffen niet automatisch mengen (bij langzaam schenken). De gebruikte materialen zijn bekend bij leerlingen. Ook is gezorgd voor een goed kleurcontrast, zodat ook leerlingen achter in de klas het goed kunnen zien.De beschrijving van deze demo staat in het boek Showdefysica.
Testverslag van Eline Bijker
Ik heb deze proef uitgevoerd in 3 klassen: één 2 havo-klas en twee 3 vwo-klassen.
Technisch:
Van te voren heb ik de beschrijving uitgeprint en aan één van onze TOA’s gegeven. Zij hebben de benodigde spullen bij elkaar gezocht. Honing, zonnebloemolie, cherrytomaatjes, een kurk en een plastic dopje. We hebben de proef eerst uitgeprobeerd. Het eerste plastic dopje wat we probeerden bleef op de olie drijven. We hebben daarna een ander dopje gebruikt dat mooi op het wateroppervlak bleef drijven.
Uiteindelijk hebben we een groot glazen cilinder gebruikt (zie foto) om de verschillende vloeistoffen in te gieten. Als deksel wordt een glazen plaatje gebruikt wat goed sluit door gebruik van vaseline. (Tip, draai het glas wel om boven de wasbak). De beschrijving is duidelijk en goed uitvoerbaar.
Leerlingen:
De reacties van de leerlingen waren erg enthousiast. Ik heb de proef uitgevoerd volgens de volgorde van de beschrijving. Voor iedere volgende handeling (‘ik ga zo eenzelfde hoeveelheid water in het bekerglas gieten’) heb ik de leerlingen gevraagd wat ze denken dat er gaat gebeuren. De antwoorden waren erg verspreid, het ‘mengt’, het ‘blijft drijven’ of het ‘zakt onder de olie’. Daardoor was het elke keer spannend wat er zou gaan gebeuren. Er ontstonden interessante discussies in de klas. Bijvoorbeeld of het water en olie zouden mengen en hoe dat er dan uit zou zien. Eén leerling verwachtte dat er bolletjes olie in het water te zien zouden zijn. Dit leek ook even het geval, maar uiteindelijk scheidden het water en de olie zich. Ik ben toen kort in gegaan op het feit dat water en olie niet mengen behalve als je een emulgator toe voegt.
Na iedere stap heb ik de leerlingen gevraagd te verklaren wat ze zagen gebeuren en hierbij het woord ‘dichtheid ‘ te gebruiken.
Na de demo zijn de leerlingen aan het werk gegaan met de opdrachten uit het boek (NOVA, 1&2 Havo, hoofdstuk 1, paragraaf 5). Deze sluiten goed aan op de demo.
Tijdens het zelfstandig werken stond het bekerglas nog op mijn tafel en op een gegeven moment begon de tomaat te zweven. Ik heb gewacht tot een leerling dit zag en ben hier toen op ingegaan. ‘Kijk jongens, wat gebeurt er nu? Hoe zou dat komen?’
Voor de tweede klas een fascinerend proef die het begrip dichtheid een stuk duidelijker maakt!
Een variant op de dichtheidskolom die in het boek is beschreven staat op het bestand dat aan deze pagina is gehangen. Deze variant is ingestuurd door tester Oda Warrringa; zij maakte ook de foto in dat bestand.
Leswerk
