Al zo’n 25 jaar lang is Paula de stuwende kracht achter de Biologie Olympiade Junior. Wat heeft ze in die jaren meegemaakt?
Paula van Kranenburg komt uit een onderwijsgezin, het werk voor de klas is haar dus als het ware met de paplepel ingegoten. Ze studeerde biologie en koos daarna zonder enige twijfel niet voor een carrière in de wetenschap, maar voor een leven als biologiedocent. “Onderwijs zit in mijn bloed.”
In de loop van de tijd ontdekte ze dat biologie zowel maatschappelijk als politiek steeds belangrijker werd en dat is nog steeds zo. “Dus is het, zeker bij een vak als biologie, belangrijk dat kinderen hun natuurlijke nieuwsgierigheid en belangstelling gebruiken om out-of-the-box te denken en onderzoekend te zijn. Dat te stimuleren is zo noodzakelijk.”
De Biologie Olympiade Junior (BOJ) is gericht op leerlingen uit de onderbouw van havo en vwo. Paula is degene die er 25 jaar geleden mee begon. Dat gebeurde indertijd allemaal door vrijwilligers en de vrijwilligers vormen nog steeds de spil in de BOJ.
“Ik kwam vaak op nascholingen en Peter Voogt (hoogleraar biologie in Utrecht) had me daar al een paar keer gezien. Hij vroeg mij in 1995 om mee te gaan als jurylid naar de Internationale Biologie Olympiade in Thailand. Dat wilde ik wel. Een paar maanden later vroeg hij me of ik de Junior Olympiade wilde opstarten samen met Jan Broertjes, vakdidacticus van Universiteit Utrecht. Ook dat leek mij een mooie aanvulling op mijn onderwijsbaan.
Nog steeds wordt de Biologie Olympiade Junior alleen in Nederland georganiseerd. Dat is aan één kant natuurlijk jammer omdat er dan geen internationale wedstrijd mogelijk is. Het betekent wel dat heel veel leerlingen worden geïnfecteerd met het olympiadevirus. Ze maken niet alleen kennis met nieuwe biologische onderwerpen, maar ook met het leven op hogeschool en/of universiteit. Je mag wel stellen dat de BOJ met meer dan tienduizend deelnemers een van de grootste wedstrijden op dit gebied is in ons land.
Oorspronkelijk werd de BOJ alleen georganiseerd voor vwo-leerlingen, maar vanaf 2013 is de BOJ ook open voor havoleerlingen. En daarmee is het de enige bèta-olympiade voor havisten.
De olympiade heeft twee belangrijke doelen: talentontwikkeling en enthousiasme voor biologie bijbrengen. Aan de ene kant gaat het om het vak, aan de andere kant is er de uitdaging van de olympiade. Bijkomend voordeel is dat de olympiades de leerlingen helpen bij het opbouwen van hun (internationale) sociale netwerken. Ze ontmoeten leerlingen van andere scholen, uit andere plaatsen, en uit allerlei omgevingen. Wat ze allemaal gemeenschappelijk hebben, is de belangstelling voor de biologie.
Voor de leerlingen is het zeer stimulerend als ze worden uitgenodigd voor de tweede ronde. “Ik heb meegemaakt dat een leerling, die al een profiel had gekozen met Duits in het vakkenpakket, op basis van de resultaten bij de Olympiade bij nader inzien toch koos voor biologie. We zien bijna altijd dat leerlingen, die bij de finale van de BOJ zijn geweest, na twee of drie jaar ook bij de nationale biologie olympiade (NBO) hoog eindigen. De BOJ is daarnaast een extra tool bij de vakkenpakketkeuze.
Paula is verantwoordelijk voor de vragen van de voorrondetoets. Dat betekent verzamelen, construeren, redigeren en samenstellen van de uiteindelijke toets. Is hij lang genoeg?
Heeft hij het juiste niveau? Zijn er genoeg moeilijke vragen?
“Het is een wedstrijd, dus we streven ernaar dat niemand echt alles goed heeft.”
Wat opvalt is het succes van de toetsvragen. De leerlingen koppelen terug dat ze de vragen vaak erg interessant vinden. Zeker de contexten van de vragen kunnen voor hen verrassende perspectieven bieden.
De vragen zijn vaak ook zo geformuleerd dat leerlingen door logisch redeneren, ook al is de context van de vraag onbekend en staat er niets over in schoolboeken, tot een positief resultaat kunnen komen. Natuurlijk komen ze niet allemaal bij de beste tien, maar de bovenste 10% van alle deelnemers ontvangt een oorkonde waarop staat dat de leerling de voorrondetoets met goed gevolg heeft afgelegd. En dat kan invloed hebben op de rest van hun school- en studiecarrière.
Voor leraren is het ook voordelig om mee te doen aan de Olympiades. Ze krijgen een paar mooie vragen tot hun beschikking, die ze eenvoudig kunnen aanpassen en hergebruiken. In wezen is het een gratis cursus gesloten vragen maken.
“Eigenlijk ben ik altijd met de BOJ bezig. Het draait altijd op de achtergrond op de harde schijf in mijn hoofd mee. En dat is helemaal geen straf. Het betekent contact met collega’s, met gepassioneerde olympiademensen. En dan zijn er gelukkig heel veel vrijwilligers die allemaal hun steentje bijdragen. Niet alleen bij de BOJ maar ook bij de bovenbouw olympiade. Bij elkaar zijn het wel tegen de honderd vrijwilligers: van toetsenmakers tot koks, van organisatoren van verschillende rondes tot websitebouwers, van vormgevers tot bestuursleden. Samen komen we ieder jaar weer tot een prachtig resultaat. Je zou willen dat alle scholen aan deze mooie wedstrijd meedoen.”
Voor meer informatie over de BOJ en voor aanmelding, zie: https://www.biologieolympiade.nl/
NVOX
