Voorwoord: Vaardig?

Jan Jaap Wietsma

Het voorwoord van NVON-voorzitter Jan Jaap Wietsma: Vaardig?

Er is veel aandacht voor wat is gaan heten: basisvaardigheden. Scholen krijgen extra budget om leerlingen te helpen met het verbeteren ervan, en vakverenigingen krijgen het om ze bij docenten onder de aandacht te brengen. Basisvaardigheden roept iets op van noodzakelijke eerste levensbehoefte. Inderdaad: ergens over praten, kennis opdoen of iets beschrijven kan alleen met voldoende beheersing van taal. Nederlands en Engels, wel te verstaan. Rekenen wordt ook als basisvaardigheid gezien, net als burgerschap en digitale geletterdheid.
Maar in de discussies die we hierover voeren met de onderwijsvakverenigingen in Federatie (FvOv) en Platform (PVVVO) blijkt dat er geen eenduidige opvatting bestaat over wat we zien als basisvaardigheden. Natuurlijk: je kunt niets zonder taal. In die zin vormt het de basis. Maar er schemert ook een gedachte over het niveau tussendoor. Hoe goed moet je de taal beheersen? En betekent dit dat je dan taalonderwijs gaat geven om het niveau te verhogen? Hetzelfde geldt voor rekenen. Wat is dan dat basisniveau?
Ontwikkelen van de basisvaardigheden lezen, schrijven, spreken en rekenen vaart wel bij een inhoudelijke context. Onderzoek heeft uitgewezen dat begrijpend lezen een heel stuk verbetert wanneer leerlingen teksten voorgeschoteld krijgen van onderwerpen waarvan ze al enige kennis hebben. Een leerling die interesse heeft in voetbal, leest een tekst over dit onderwerp een stuk makkelijker dan een even moeilijke tekst over een onbekend thema. Door het lezen neemt ook de kennis van de wereld om je heen toe. Vaardig in taal, rekenen-wiskunde en op digitaal terrein kan zich in de context van de natuurwetenschappen tot een hoog niveau ontwikkelen.
Het is zinvol om bètavakken en het onderwijs in taal en rekenen veel nauwer te verbinden. Allerlei leden van de NVON hebben ervaring met het aanbieden van taal en rekenen in de context van bètavakken. We brengen eerst in kaart welke kennis we hier binnen de vereniging over hebben. Het delen van die kennis helpt onze docenten en leerlingen echt verder. In het kader van Groeifonds Open Leermiddelen participeert NVON in meerdere projecten, waaronder ook Vakgericht rekenonderwijs. Met de Wiskundevereniging NVVW organiseren we mee aan een conferentie Basisvaardigheden rekenen en wiskunde. Met collega’s van de vereniging Levende Talen (voor vakken als Nederlands en Engels) werken we samen aan Taalgericht vakonderwijs.
Hoe je basisvaardigheden verweeft met een inhoudelijke context is belangrijk als er binnenkort leerdoelen voor Mens en Natuur ontwikkeld worden. Laten we er vooral naar streven dat thema’s uit natuurwetenschap en techniek gebruikt worden in het onderwijs in taal en rekenen. Leerlingen varen er wel bij, en het helpt om bèta-technische opleidingen en beroepen beter in beeld te krijgen.

Taalbeheersing als basisvaardigheid heeft in ons land wel grenzen, lijkt het. Kennelijk vinden we het niet zo belangrijk dat beheersing van het Nederlands ook op academische niveau gewaarborgd blijft. Immers: voor wetenschappelijke opleidingen verdringt het Engels steeds meer onze eigen taal. Het wordt tijd dat we ook op dat niveau basisvaardigheden op peil gaan houden.

Jan Jaap Wietsma
Voorzitter NVON
Reacties naar: j.j.wietsma@nvon.nl

3_NVOX23_TDS_NR-5.pdf
NVOX

NVOX 2023 • nummer 5 • bladzijde 3