De actualisatie van de examenprogramma’s van de natuurwetenschappelijke vakken vmbo, havo en vwo en voor de kerndoelen po en onderbouw vo is in volle gang. En jij kunt meepraten hierover via de klankbordgroep van de NVON. Via het menu hieronder kun je doorklikken naar informatie over deze vernieuwingstrajecten.
Actualisatie examenprogramma’s inhoudelijk
Actualisatie kerndoelen inhoudelijk
Organisatie binnen de NVON: Commissie Onderwijsontwikkeling
Klankbordgroep: adviesperiodes en aanmelden
De inhoud van het basis- en voortgezet onderwijs, het leerplan of curriculum, wordt herzien. In 2022 is gestart met de vernieuwing van de examenprogramma’s vmbo, havo en vwo. Ook wordt er gewerkt aan de programma’s voor onderbouw vmbo, havo en vwo en het basisonderwijs. Dit zijn omvangrijke processen die SLO uitvoert, en waar de NVON als vakvereniging nauw bij betrokken is. Daaraan liggen diverse politieke keuzes ten grondslag.
De inhoudelijke herziening van examenprogramma’s vmbo, havo en vwo gebeurt door Vakvernieuwingscommissies (VVC). De VVC Natuurwetenschappelijke vakken werkt aan biologie, natuurkunde, scheikunde, nask1 , nask 2, nlt en O&O. Los daarvan worden de kerndoelen, voor onderbouw vo en voor basisonderwijs, herzien. Dat traject is gestart met vakken die onder de noemer basisvaardigheden vallen: Nederlands, Engels, Rekenen-Wiskunde, Digitale Geletterdheid en Burgerschap. Vanaf september 2023 is dit gevolgd door de andere leergebieden, waaronder het leergebied Mens & Natuur (waar de natuurwetenschappelijke vakken onder vallen).
Rond de VVC’s en kerndoelenteams zijn advieskringen gevormd van organisaties uit de betrokken vakgebieden en het onderwijs. NVON is één van de vakverenigingen die advies geeft. Om dit in goede banen te leiden is de NVON commissie Onderwijsontwikkeling ingesteld. Deze commissie reageert op (tussen)producten van de VVC en kerndoelenteam, en raadpleegt daarvoor de NVON klankbordgroep tijdens de adviesperiodes. Ieder lid van de NVON kan zich aanmelden voor de klankbordgroep, en zo meedenken over de inhoud van de nieuwe examenprogramma’s. Meer informatie om mee te doen vind je hier.
De examenprogramma’s voor vmbo, havo en vwo worden in niet allemaal tegelijk herzien. De volgorde hiervan is mede bepaald door politieke keuzes. De kernvakken (Nederlands, Wiskunde en Moderne Vreemde Talen) zijn vooraan gezet. Op aandringen van NVON heeft de Tweede Kamer bij motie besloten dat ook de natuurwetenschappen in die eerste ronde meegenomen worden. Als NVON zijn we blij met dat besluit. Dat is belangrijk om de samenhang met wiskunde te kunnen waarborgen. In het vernieuwingstraject wordt daar specifiek aandacht aan gegeven. Ook bij de vernieuwing van de programma’s voor onderbouw vo en basisonderwijs (kerndoelen) is gestart met leergebieden die als basisvaardigheden te boek staan: Rekenen-wiskunde, Nederlands en Engels, Digitale Geletterdheid en Burgerschap.
Daarnaast heeft de Kamer besloten dat vakverenigingen, waaronder NVON, een veel grotere rol krijgen bij het vernieuwingstraject. De bedoeling hiervan is dat de betrokkenheid van leraren en scholen vergroot wordt. Het feit dat we hier als NVON nu een adviserende rol hebben, is daar het positieve effect van.
De kaders en wetenschappelijke adviezen voor het ontwikkelen van onderwijsprogramma zijn gedaan door de Wetenschappelijk Curriculumcommissie. Deze adviezen bepalen mede welke werkopdrachten aan SLO verstrekt worden door het ministerie van OCW. De Wetenschappelijke Curriculumcommissie blijft ook in 2024 nog actief. Er is inmiddels een serie rapporten verschenen die op de site van de Curriculumcommissie te vinden zijn.
Bij de vernieuwing Natuurwetenschappelijke Vakken gaat het om natuurkunde, scheikunde, biologie, nlt, O&O, nask1 en nask2 in het vmbo, havo en vwo. Gelijktijdig met deze vakken worden wiskunde, Nederlands en moderne vreemde talen herzien. Later volgen de andere examenprogramma’s.
In het traject van de vernieuwing van deze vakken in de bovenbouw gaan in twee jaar examenprogramma's herzien worden. Op basis van die programma’s worden vernieuwde syllabi gemaakt, die de basis vormen voor nieuwe centrale examens en voor herziening van lesmateriaal. Na de vaststelling van de examenprogramma’s zal het dus nog een aantal jaren duren voor die programma’s in leerjaar 3 (vmbo) of 4 (havo-vwo) worden ingevoerd.
Het is te verwachten dat voor de natuurwetenschappelijke vakken in de vmbo-examenprogramma’s de meeste aanpassing zal plaatsvinden. Voor de havo-vwo programma’s zouden de aanpassingen beperkt kunnen zijn, mede doordat de programma’s en examensyllabi relatief recent herzien zijn. Knelpunten kunnen bij deze herziening aangepakt worden. Daarnaast wordt er gestuurd op het terugdringen van overladenheid, waarbij ook overwogen wordt de totale beschikbare lestijd (studielast) bij enkele vakken ook te wijzigen. Bij de havo wordt gewerkt aan een praktijkprogramma, dat los staat van deze vernieuwing. Bij vmbo is de ontwikkeling en invoering van het programma De Nieuwe Leerweg bezig. Dat heeft onder meer geresulteerd in het nieuwe vak Technologie en Toepassing opgeleverd. Bij de herziening natuurwetenschappelijke vakken is het belangrijk een goede aansluiting met dit vak te waarborgen. Tegelijk moet gewerkt worden aan een goede aansluiting tussen vmbo enerzijds en havo – vwo anderzijds. Zodoende is er voor gekozen om vmbo, havo en vwo in samenhang te vernieuwen. Dat betekent dat één vakvernieuwingscommissie voor de natuurwetenschappelijke vakken gevormd is waarbinnen kleinere groepen aan de programma’s van de verschillende vakken en niveaus werken.
Meer informatie over het vernieuwingstraject.
Meer informatie over de vakvernieuwing natuurwetenschappelijke vakken.
De progamma’s voor onderbouw vmbo, havo en vwo en basisonderwijs krijgen ook nieuwe inhoud. Deze worden beschreven in Kerndoelen. Het ontwikkelen daarvan is na de zomer 2022 door SLO gestart voor de leergebieden Rekenen-Wiskunde, Nederlands en Engels, Digitale Geletterdheid en Burgerschap. In september 2023 zijn de teams voor de andere leergebieden van start gegaan, waaronder die voor Mens en Natuur. In dit leergebied zitten de vakken op het terrein van de NVON. De samenstelling van het kerndoelenteam MN is hier te vinden. De planning is dat het team een eerste tussenproduct aan de advieskring oplevert, begin december 2023.
Rond de vakvernieuwingscommissie is een advieskring samengesteld. De advieskring is voor de vakvernieuwingscommissie het aanspreekpunt als er om advies en feedback gevraagd wordt.
NVON heeft hierin drie vertegenwoordigers (Wichard Oosterman, Karel Theuws en Corine Hijmissen). Deze adviseurs laten het geluid van de NVON in de advieskring doorklinken. Ze maken deel uit van de NVON commissie Onderwijsontwikkeling. Deze commissie is binnen de NVON het aanspreekpunt voor alles wat met de vakvernieuwing te maken heeft. Voor de duidelijkheid: de advieskringen vervangen de bij Curriculum.nu gehanteerde brede consultatie van het veld, waar iedereen zonder drempel feedback kon indienen. Daarnaast is de relatie ontwikkelteam en advieskring niet vrijblijvend: de Vakvernieuwingscommissies worden verplicht om verantwoording af te leggen over wat er met de adviezen uit de advieskring gedaan is.
Vakverenigingen, waaronder NVON, hebben een belangrijke rol bij het vernieuwingstraject. De bedoeling hiervan is dat de betrokkenheid van leraren en scholen vergroot wordt. Binnen de NVON is de commissie Onderwijsontwikkeling ingesteld. Deze geeft namens de NVON advies aan de vakvernieuwingscommissie Natuurwetenschappelijke Vakken én aan het kerndoelenteam Mens en Natuur. De NVON vertegenwoordigt de leraren voor de biologie, natuurkunde, scheikunde en nask1 – nask2.
Samenstelling
De NVON-commissie Onderwijsontwikkeling wordt aangestuurd door Martin Goedhart, Saskia van der Jagt, Maarten Pieters en Jan Jaap Wietsma. In de commissie hebben verder zitting: Wichard Oosterman (na), Karel Theuws (sk) en Corine Hijmissen (bi) (afgevaardigden advieskring), Frans Meindertsma, Martha Hoebens en Margje Schaveling (secretaris).
NVON klankbordgroep Onderwijsontwikkeling
Naast de commissie is er een klankbordgroep, die geraadpleegd wordt ter voorbereiding van de adviezen. In de klankbordgroep zijn afvaardigingen van vaksecties, bestuurscommissies en deskundige leden uit de vereniging vertegenwoordigd. Kleinere groepen zullen zich met de afzonderlijke vakken en schoolniveaus bezighouden. Kortom: een dynamisch geheel. Via de klankbordgroep kan ieder lid van de NVON op de hoogte blijven van de (tussen)producten die de ontwikkelteams aan de NVON voorleggen. De tussenproducten worden niet openbaar gedeeld.
Wil je meedenken over de inhoud van je vak van de toekomst? Sluit je dan aan bij de Klankbordgroep.
Klik hier voor meer informatie en aanmelden. Wanneer je aanmeldt, is het belangrijk om aan te geven bij welk(e) vakken, schoolsoort en jaarlaag je betrokken wilt zijn. Omdat we feedback vragen op zowel examenprogramma’s bovenbouw als kerndoelen onderbouw en basisonderwijs, kunnen we u gericht benaderen.
De SLO-vakvernieuwingscommissie levert vijf keer een (tussen)product op. Aan het begin van een adviesperiode van ongeveer zes weken ontvangt de commissie Onderwijsontwikkeling een tussenproduct en adviesvragen. De commissie nodigt de klankbordgroep uit voor een presentatie of webinar, een enquete en focusgroepen. Na het verzamelen van de feedback formuleert de commissie Onderwijsontwikkeling de adviezen die aan het eind van de adviesperiode namens NVON ingebracht worden in de advieskring.
In de advieskring hebben verschillende vakinhoudelijke organisaties en verenigingen zitting (bijvoorbeeld Nibi, KNCV, NNV, Stichting Technasium, Vereniging NLT en NVON). De adviseurs moeten gezamenlijk één advies opleveren voor de vakvernieuwingscommissie.
Het werk van de NVON-commissie, adviseurs en leden van de klankbordgroep heeft dus drukke momenten.
De planning voor de adviesperiodes Natuurwetenschappelijke vakken: december 2023 - januari 2024 en april-mei 2024. In de zomer 2024 worden de concept-examenprogramma’s afgerond. Daarna volgt een periode van beproeven, ontwikkeling van vaksyllabi en lesmateriaal.
Vacatures
Voor de NVON commissie Onderwijsontwikkeling komen we graag in contact met collega’s die ervaring hebben in de onderbouw en primair onderwijs voor de natuurvakken, techniek, W&T. Twee leden van de commissie die afgevaardigde kunnen worden naar de advieskring.
Daarnaast leden die zich willen inzetten om feedback te geven in de klankbordgroep. Aanmelden via deze pagina.
