De ontdekking van 'anti-verouderingsmedicijn' Proxofim heeft vrijwel meteen geleid tot een grote vraag naar het middel. En tot aanbieders ervan. 'Bizar en gevaarlijk', vindt ontdekker Peter de Keizer.
Drie maanden nadat Rotterdamse onderzoekers het anti-verouderingsmiddel voor het eerst hebben beschreven, is Proxofim een hit. Ouderen die zichzelf met de stof willen behandelen, bestoken onderzoeksleider Peter de Keizer van Erasmus MC met verzoeken. Zeker twee bedrijven bieden het middel te koop aan op internet en in de VS is minstens één burger ertoe overgegaan het middel bij zichzelf te injecteren.
'Bizar en gevaarlijk', vindt De Keizer, die soms zelfs thuis wordt gebeld door ouderen op zoek naar verjonging. Hij vertelde erover op een congres in Amsterdam. 'Het is niet zo gek moeilijk deze stof te maken. Ik gok dat er op dit moment al tientallen mensen zijn die het op zichzelf uitproberen.'
Dat deed in elk geval Darren Moore, een Amerikaanse 50-plusser en zelfverklaard 'levenslang-experimentator' die al jaren actief is in de anti-verouderingsbeweging. Op internet beschrijft hij tot in detail hoe hij het middel een maand lang bij zichzelf inspoot, naar eigen zeggen met een wat vollere haardos en 'een fit gevoel' als resultaat.
Of dat echt zo is en of de Rotterdamse stof er de hand in heeft, is onduidelijk, zegt De Keizer. 'Wetenschappelijk gezien is dit natuurlijk niet te controleren. Misschien is het gewoon een placebo-effect. Hij gebruikt ook meerdere middelen tegelijk.' Het experiment moet Moore enkele tienduizenden euro's hebben gekost.
'Misschien begrijpelijk', maar vooral ook 'levensgevaarlijk', vinden Baar en De Keizer de zelfexperimenten. 'Natuurlijk zijn de bijwerkingen van veroudering erg. Maar wie weet zijn de bijwerkingen van dit middel erger', zegt Baar.
De Keizer wijst erop dat het middel celdood veroorzaakt. Bij senescente cellen weliswaar, maar: 'Stel nou dat het je hersencellen aantast, vernietigt het peptide dan je herinnering? Wij zijn ook enthousiast over deze stof, maar op deze manier is het verkeerd, want we moeten nog veel uitzoeken over de veiligheid.' De Keizer benadrukt dat het zijn 'grote angst' is dat de stof slachtoffers maakt. 'Maar tegenhouden kun je dit niet. Iedereen mag het maken. En mensen kopen het gewoon.'
Hoe wordt het gemaakt?
FOXO4-DRI is een stuk van een eiwit, een peptide. De stof bestaat uit 46 aminozuren die als een ketting aaneen zijn geregen: een proces dat met gespecialiseerde, maar standaard biotechnologische apparatuur is uit te voeren. Ongevaarlijk is het niet, benadrukt Jesse Middelwijk van BioLegio, een synthesebedrijf in Nijmegen. Want voor de synthese zijn zeer gevaarlijke chemicaliën nodig. 'Alleen al om die reden zou ik het zelf nóóit innemen', zegt Middelwijk. 'Het wordt gemaakt met smerig spul. Dan wil je wel zeker weten dat het op een nette manier is gedaan.'
FOXO4-DRI, zoals de stof voluit heet, is 'vrij hot', erkent het Chinese bedrijf Novopro, dat de stof op internet aanbiedt, per e-mail. 'We lazen het onderzoeksartikel en waren getroffen door de werking en het grote potentieel van dit peptide', aldus woordvoerder Rob Lee. 'Het leek ons dat veel onderzoeksgroepen en bedrijven de stof willen testen. Dus hebben we het gesynthetiseerd en getest op onze cellijnen. Voor onderzoeksdoeleinden ALLEEN', schrijft Lee.
In Rotterdam gaan de experimenten intussen door, en de resultaten zullen de aandacht voor het middel eerder groter maken dan kleiner. Zo vond het team ook in vervolgexperimenten aanwijzingen dat de stof de haargroei bij kalende muizen stimuleert en bepaalde soorten agressieve tumoren aanzet tot zelfdoding. De komende jaren moet gaandeweg meer duidelijk worden over de werkzaamheid en veiligheid.
Een in het buitenland wonende, gepensioneerde oud-farmaceut uit Nederland is een van de ouderen die het middel uit Rotterdam wel wil testen. Op voorwaarde van anonimiteit licht de 71-jarige toe waarom.
'Om te beginnen: we zijn geen anti-aginggroep, maar een kennissenkring van meer dan twintig Nederlanders en Nederlandssprekenden die hier in Portugal woont. Niet allemaal gepensioneerd, maar zeker 50+ en bijna allemaal globetrotters.
Hoogleraar verouderingsgeneeskunde Andrea Maier beveelt aan niet te roken, matig te drinken en veel te bewegen. Dat is volgens haar de eerste pil. Dat passen wij toe en die pil werkt uitstekend. Maar nu we boven de 70 komen, nemen de klachten toch toe. Binnenkort zullen we een kennis verliezen aan pancreaskanker. Daarom hebben we onder meer besloten ons alcoholgebruik verder te matigen en nog meer te bewegen; onze hoeveelheid koolhydraten is al langer geminimaliseerd.
Toch ben ik ook erg benieuwd naar de voortgang van Proxofim, omdat het mij en mijn kennissen zou kunnen helpen veroudering te vertragen of te stoppen. Proxofim is eigenlijk een eenvoudig stofje, erg toxisch zal het niet zijn. Maar je wilt het zeker weten. We kennen nu slechts resultaten bij muizen. En als oud-medewerker van de farmaceutische industrie ken ik de procedure die aan registratie voorafgaat.
Als de voorspellingen van onderzoekers als De Keizer uitkomen, staan we aan de vooravond van grote maatschappelijke veranderingen, beseffen wij. Als de babyboomgroep niet meer ziek wordt en rond de 120 jaar oud, heeft dat enorme repercussies. Dan is verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd met kleine sprongen niet meer de juiste weg, om maar iets te noemen. Het worden spannende tijden. Daar is het migratieprobleem kinderspel bij.
Wij kopen geen Chinese middelen, of middelen die niet getest of geregistreerd zijn. Die zijn vaak erger dan de kwaal. Hoewel de kwaal veroudering niet te onderschatten is.
We zijn van plan te volgen op welke wijze De Keizer voortgaat. Peter wil eerst vastgesteld hebben of er geen acute schade kan optreden, voordat hij het middel toepast. En daar kunnen we ons in vinden.'
