Er treedt bij deze demonstratie een periodieke kleurwisseling op.
Oscillerende reacties zijn fascinerend, juist doordat je ze niet verwacht. Het zijn geen schommelingen rond een evenwichtstoestand, integendeel. De reacties treden op tussen stoffen die zich ver van evenwicht bevinden. Er zijn in hoofdzaak twee reacties die met verschillende snelheid verlopen: één reactie produceert een stof. Als de concentratie daarvan toeneemt, krijgt de andere reactie tijdelijk de overhand, waarna door zelfkatalyse de eerste reactie weer gaat overheersen. Dit gaat net zo lang door tot een van de reactanten op is.
De Russische biochemicus Belousov heeft een van de bekendste oscillerende reacties ontdekt, die later verfijnd is door Zhabotinksy.
Aanvullingen
Vervangende proefbeschrijving
In het boek Showdechemie – effectief demonstreren staat de beschrijving van de demo met kaliumbromaat als oxidator. Vanwege intussen bekend geworden veiligheidsrisico’s van kaliumbromaat raden we het gebruik hiervan af. De bijlage KE08b_een andere oscillerende reactie is de vervanging van de proefbeschrijving uit het boek. Kaliumbromaat is hierin vervangen door kaliumjodaat.
Film KE08 oscillerende reactie
Deze is gemaakt door Kees Kampfraath op Fontys in Tilburg.
Proefbeschrijving en toelichting uit Leuven
De bijlage KE08_oscillerende_klok_Leuven geeft naast een proefbeschrijving met kaliumjodaat als oxidator, ook een uitvoerige toelichting op de chemische achtergrond.
Bronnen
Brandl, H. (2006). Trickkiste Chemie, 2e druk, p. 47. Keulen: Aulis.
Lister, T. (1995). Classic Chemistry Demonstrations. One hundred tried and tested experiments. Londen: Royal Society of Chemistry. ISBN 1 870 343 38 7.
Rijke, P.J. de & Veer W. van der (1990). Oscillerende reacties. NVON Maandblad 15(8), 306–309. Dit artikel komt overeen met RIS-publikatie XXXIII (RUG).
Shakhashiri, B.Z. (1985). Chemical Demonstrations. Vol. 2, p. 257 – 258. Madison: University of Wisconsin Press.
https://www.thoughtco.com/briggs-rauscher-oscillating-color-change-reaction-602057
Leswerk
