Sommige experimenten zijn fascinerend. Zeker die waarbij vuurverschijnselen zichtbaar zijn. Bij het experiment Onweer onder water is naast flitslicht ook enig geknetter waar te nemen. Twee vloeistoffen, zwavelzuur en ethanol, zijn zo voorzichtig op elkaar geschonken dat ze niet mengen. Ethanol is, zoals bekend, brandbaar. Maar op het grensvlak van ethanol en zwavelzuur is geen zuurstof aanwezig, er gebeurt niets. Totdat kaliumpermanganaat wordt toegevoegd. Dan volgt een zichtbare en hoorbare reactie.
|
Handelingen |
Vragen aan leerlingen |
|---|---|
| Pak alle benodigdheden (statief, klem, grote reageerbuis, bekerglas, pasteurpipet, spatel) en chemische stoffen (gec. zwavelzuur, ethanol, kaliumpermanganaat, zand) en zet die bij elkaar in de zuurkast. Bouw de opstelling. Plaats de reageerbuis in een statief. |
(Dit betreft de voorbereiding voorafgaand aan de les; de leerlingen zijn hier niet bij). Trek voorafgaand aan de proef met enige nadruk jas en handschoenen aan en zet een bril op. |
| Schenk ongeveer 2 cm geconcentreerd zwavelzuur in de reageerbuis. | Vertel dat je een beetje zwavelzuur in de reageerbuis schenkt |
| Zet onder de reageerbuis een bekerglas met een laagje zand. | Vertel dat je voor de veiligheid er een bekerglas onder zet, want als de buis zou springen, komt het zwavelzuur in het bekerglas terecht. |
| Druppel met een pasteurpipet voorzichtig langs de rand 4 cm ethanol op het zwavelzuur. Hoe minder de lagen mengen, hoe beter | Vertel dat je ethanol voorzichtig op de zwavelzuurlaag druppelt, anders mengen de vloeistoffen en dan verloopt de proef niet goed.erecht.e |
| Maak het lokaal enigszins duister, dan komt de proef beter tot zijn recht. Laat met een spatel enkele grove kristallen kaliumpermanganaat in de reageerbuis vallen. De kristallen blijven in het grensvlak zweven |
Vraag aan de leerlingen dat ze goed opletten en alle waarnemingen opschrijven. Moedig ze aan de waarnemingen te verklaren door heel goed op de kristallen kaliumpermanganaat te letten. Waar bevindt zich het kristal als je een lichtflits waarneemt, of wanneer je gerommel hoort? |
| Voeg nog enkele kristallen kaliumpermanganaat toe als de reactie is afgelopen. Als de reactie niet goed op gang komt, kan het helpen door voorzichtig de buis heen en weer te bewegen (doe dit met een reageerbuisknijper). |
Zorg ervoor dat de leerlingen opmerken dat er belletjes ontstaan. Dat zijn geen bellen van het koken (zo heet wordt de vloeistof niet) maar van koolstofdioxidegas. Als ze daar zelf niet opkomen mag je dat best zeggen. De leerlingen moeten daar wel een verklaring voor kunnen vinden, namelijk dat ethanol wordt geoxideerd tot koolstofdioxide en water. |
| Neem tijd voor een klassengesprek. | Een opmerkzame leerling kan stellen dat de verklaring nog niet helemaal duidelijk is. Waarom treedt juist op het scheidingsvlak van zwavelzuur en ethanol een reactie op? Kaliumpermanganaat reageert met zwavelzuur tot het minder stabiele mangaan(VII)oxide. En via die stof kan ethanol makkelijker geoxideerd worden, vermoedelijk via ozon of zuurstof. |
| Leeg na afloop van de reactie de reageerbuis in het bekerglas met water. Hou ook hierbij de reageerbuis niet in je handen. Ruim alle spullen op. |
Vraag aan de leerlingen alle waarnemingen op te schrijven en die te koppelen aan de reacties die optreden. |
.
Leswerk
