Kleurrijk aantonen van eiwitten, vetten, zetmeel en suiker.
De drie belangrijkste voedingsstoffen zijn koolhydraten (brood, rijst), eiwitten (vlees, vis, noten) en vetten (boter, noten). In veel kleinere hoeveelheden zijn vitaminen en sporenelementen nodig. De drie belangrijkste worden in deze proevenserie kwalitatief aangetoond. Maak de proeven zeer veel aantrekkelijker door gebruik van materialen die leerlingen kennen, zoals halvarine, melk en energiedrank.
De beschrijving van deze demo staat in het boek Showdechemie – effectief demonstreren.
Aanvullingen op MA01 Voedingsstoffen
Overlap met biologie
Voordat je proeven over voedingsstoffen op het scheikundeprogramma zet, is het goed na te gaan bij de collega’s biologie en natuurkunde wat die zo al doen. Het blijkt afhankelijk te zijn van de docent, de sectie en de methode.
Op één school waar we navraag deden gebruiken alle biologiedocenten In de eerste klas een aantoningsproef met jodium, ook bij een voedingsmiddel dat de leerlingen zelf mee mogen nemen. Dit gebeurde op alle niveau's (vmbo-vwo). In de tweede bij natuur- en scheikunde werd zo'n proef daarom daar niet gedaan. Op die school gebruikten ze bij biologie in 6vwo wisselende reagentia voor suikers en ook Sudan III voor vetten. Eén docent deed de proef met Sudan III ook altijd in 5havo. (Sudan III is kankerverwekkend en mag niet meer worden gebruikt op scholen).
Op een andere school waar we navraag deden is er bij biologie in 4havo een serie practica over voeding, waarin verschillende ‘indicatoren’ worden gebruikt om voedingsstoffen aan te tonen. (Het woord indicator heeft hier een iets andere betekenis dan bij scheikunde).
Overlap met biologie en natuurkunde
In de eerste versie van de proefbeschrijving was ook een proef opgenomen over de bepaling van de energie-inhoud van een voedingsmiddel door de verbranding ervan: de verbranding van de pinda.
Omdat bleek dat deze proef vaak wordt uitgevoerd bij biologie en soms ook bij natuurkunde hebben we besloten de proef niet op te nemen.
Wil je toch de energie-inhoud van een pinda laten bepalen, overleg dan met je collega’s natuurkunde en biologie en/of zoek naar een proefbeschrijving met de zoektermen verbranding pinda. Voor andere levensmiddelen pas je de zoekterm natuurlijk aan.
Eiwitbepaling in melk met de biureetmethode
Een pdf van het artikel in het NVON-maandblad dat genoemd wordt bij de bronnen is als bijlage toegevoegd.
Bronnen
Grob, P. (2000). Einfache Schulversuche zur Lebensmittelchemie. Keulen: Aulis. ISBN 3-7614-2261-X (vetten, p. 25)
Maier, H. & Krijger, H. de (1986). Eiwitbepaling in melk met de biureetmethode. NVON-maandblad, 11(10), 20-21 (beschrijft de biureetreactie en geeft een voorschrift voor een kwantitatieve spectrofotometrische bepaling van eiwit in melk).
Schmidkunz, H & Schlagheck, K. (2001). Unterricht Chemie 11, Lebensmittel-Nährstoffe, p. 14 - 15. Keulen: Aulis. ISBN 3-7614-2292-x (vetten).
Vogel, A.I. (1956). Practical Organic Chemistry, 3rd ed. p. 442, Londen: Longmans (biureet).
