Showdechemie2 L16 ringen van Nobili

2 mei • Jaap van Schravendijk en Henny Kramers-Pals • Hans Molendijk

In 1826 ontdekte de Italiaanse fysicus Leopoldo Nobili dat er gekleurde ringen op een metaalplaat ontstaan wanneer door een zoutoplossing een stroom loopt tussen een stalen naald en die metaalplaat vlak daaronder.

Vorige Volgende

Bouw het elektrische circuit: nikkelplaatje (+ pool) - spanningsbron die ca. 4 V kan leveren - schakelaar - naald (- pool). Plaats de naald zo dicht mogelijk boven de plaat zonder die te raken (afstand 5 à 6 mm). Schenk zoveel van de loodacetaatoplossing in de petrischaal dat de naald in de vloeistof steekt.
De verdere beschrijving van deze demo staat in het boek ShowdeChemie2.

 

Aanvullingen op L16 ringen van Nobili

Toelichting van ontwikkelaar Jaap Schravendijk
De ringen van Nobili zijn gekleurde ringen die door interferentie van licht ontstaan in een neerslag van metaal(oxiden) op een metalen plaat.

Ik ben twee varianten tegengekomen:
(1) Een oplossing van (vaak) kopersulfaat of -acetaat op een metalen plaat (zilver, ijzer). Als die even wordt aangeraakt door een zinkstaaf ontstaan de ringen.
(2) In een oplossing van een zout boven een metalen plaat loopt via een scherpe naald vlak boven die plaat even een gelijkstroom. Dat leidt tot hetzelfde resultaat. Die opstelling heb ik gebruikt in navolging van de bron.

Bij experimenten met loodacetaat ben ik voortdurend de vorming van loodperoxide (loodbinoxide) tegengekomen, PbO2 neem ik aan. Het is mij een raadsel hoe die stof ontstaat. Het zou zomaar kunnen dat iedereen de groten (Nobili, Becquerel) napraat. Ik heb een poging tot verklaring opgenomen in de proefbeschrijving.

Tip
Een alternatief voor een nikkelplaatje is een munt van 1 euro. De binnenkant is van nikkel en goed te gebruiken. Eerst goed opschuren met brasso. Verder uitvoeren zoals hiervoor is beschreven.

Bronvermelding
  1. Boek: Taylor, J. (1994). In search of more solutions, #5. London: Royal Society of Chemistry.
Leswerk