Plant, dier, leven, voedsel, eten, rotting, energie, gas en stof zijn voorbeelden van begrippen die leerlingen in de leeftijdscategorie 12-18 jaar zonder probleem in het dagelijks leven gebruiken. Als ecologisch begrip kan zo’n woord echter een meer abstracte, specifieke of complexe betekenis hebben. Het is daarom belangrijk om te weten wat leerlingen zich bij bepaalde begrippen voorstellen, hoe ze erover redeneren en waar de goede, ontbrekende of foute onderdelen in hun denken zitten.
In de les moet expliciet aandacht besteed worden aan de aansluiting van ecologische concepten bij begrippen die vaak al intuïtief gebruikt worden in het dagelijks leven.
Om erachter te komen wat of hoe leerlingen over een bepaald begrip denken, is het belangrijk dat de docent de goede vragen stelt (bijvoorbeeld via klassengesprekken of in gesprek met een kleine groep leerlingen).
De vragen moeten open zijn en het gesprek zo concreet mogelijk. Het youtube filmpje van 5 minuten over de vraag, Where Do Trees Get Their Mass From? is een prachtig voorbeeld van zo’n socratisch gesprek (zie leerlingen materiaal). Je kunt ook ideeën van leerlingen achterhalen via (het laten maken van) tekeningen, invullen van vragenlijsten of woordassociatie-testen. Deze laatste werkwijze geeft meer overzicht van ideeën van de groep als geheel.
De denkbeelden en redeneringen van leerlingen moeten in de er op volgende lessen ‘meegenomen worden’ bij de keuze van de leeractiviteiten en bij de bespreking van de concepten; ze kunnen ook onderdeel zijn van een eindtoets.
Leerlingen- en docentmateriaalmateriaal
In de bij dit artikel horende bijlages zijn te vinden:
Bijlage 1
1. Links naar filmpjes en uitleg/documentatie over interviews met de vraag waar het hout van een boom vandaan komt.
2. Links naar Time Lapse filmpjes over rotting en bijbehorende uitleg/documentatie
Bijlage 2
3. Tekeningen met de vraag: Is dit een plant?
4. Een figuur van voedselrelaties met vragen voor een klassengesprek en een inventarisatie van denkbeelden van leerlingen.
5. Opdracht om zelf een voedselweb tekenen (+ inventarisatie denkbeelden)
Bijlage 3 ten behoeve van een klassengesprek m.b.v.
6. Een vragenlijst over de groei van planten
7. Woordassociatie-testen over kringlopen
5.1-Materiaal-3-4-en-5-aan-de-hand-van-tekeningen.pdf
5.1-Materiaal-6-en-7-aan-de-hand-van-vragen-en-associaties.pdf
Leswerk
