Water gewoon bijzonder leeractiviteit 1.3: Vriespuntdaling

6 mei • Marieke Coebergh van den Braak

Het overkoepelende principe van vriespuntdaling is het stoppen van de groei van ijskristallen doordat er veel minder waterstofbruggen tussen de watermoleculen onderling gevormd kunnen worden. Antivriesmiddelen kunnen zowel opgeloste zouten zijn waarbij de ionen de opbouw van het kristallisatierooster verstoren als moleculaire stoffen waarbij de grootte van het molecuul bepalend is voor de mate van ijskristallisatie. Vriespuntdaling kan tijdens de lessen vanuit deze twee ‘perspectieven’ benaderd worden. In beide gevallen bestaat de lessenserie uit drie lessen, die worden afgesloten met een eindopdracht om een gegeven vriespuntdaling te bereiken met een mengsel van de onderzochte stoffen.

In les 1 worden voorbereidende vragen gemaakt en wordt geoefend met de formule voor bepaling van de vriespuntdaling. De verwachte vriespuntdaling voor de te meten stoffen wordt berekend.
In les 2 wordt met alle opgegeven stoffen het experiment uitgevoerd om de vriespuntdaling te bepalen.
In les 3 voeren de leerlingen een experiment uit dat antwoord geeft op een van de hieronder gestelde onderzoeksvragen:
- Met welke combinatie van de gegeven zouten kan de grootste vriespuntdaling bereikt worden?
- Met welke combinatie suikers kan direct eetbaar ijs uit een vriezer op -18 ^oC gemaakt worden?

Docent- en leerlingenmateriaal

Het materiaal dat nodig is om met dit onderwerp aan de slag te kunnengaan, is in zeven bijlagen bij dit artikel te vinden (zie hieronder). Het materiaal is onderverdeeld in docent- en leerlingenmateriaal voor beide lessenseries (zie bijlage 1 t/m 4). De laatste 5^e en de 6^e bijlage bevatten vervolgopdrachten. De 7^e bijlage bestaat uit informatieve leesstof over antivrieseiwitten en bevat daarnaast een aantal havo-eindexamenopgaven.

Suggesties voor vervolg (zie bijlagen)

Water gewoon bijzonder - 1.3.5 Bepaling van de molecuulmassa
Water gewoon bijzonder - 1.3.6 Experiment nepsneeuw
Water gewoon bijzonder - 1.3.7 Leesopdracht over antivrieseiwitten en examenopgaven, leerlingenmateriaal
Water gewoon bijzonder - 1.3.8 Vriespuntdaling rekenvoorbeeld https://bit.ly/3QN122S

Extra informatie

Artikel uit het boek ‘Water gewoon bijzonder’