Bij alle stofwisselingsprocessen speelt water een belangrijke rol. Daarom moet het watergehalte in het lichaam worden gereguleerd. Als er meer water verloren gaat (bijvoorbeeld door transpiratie) dan er wordt aangevuld, kan dit gevolgen voor de voor de bloedcirculatie hebben. Als de osmotische waarde van de lichaamsvloeistoffen stijgt (hypertoon wordt) door grote zoutconsumptie kan dat tot gevolg hebben dat cellen krimpen en allerlei (biochemische) processen nauwelijks of niet meer zullen plaatsvinden.
Osmoregulatie is een complex proces waarbij veel orgaanstelsels betrokken zijn. Als de lichaamsvloeistoffen hypotoon zijn (te veel water bevatten), wordt dit ‘te veel’ door de nieren verwijderd. Als er een tekort aan water ontstaat (lichaamsvloeistoffen zijn hypertoon), kan dat gecompenseerd worden door water te drinken.
Het lezen van schema’s en het maken van vragen over dit onderwerp kan helpen het inzicht te vergroten in hoe deze processen werken en met elkaar samenhangen. Daarnaast ontdekken leerlingen ook welke oorzaken voor dorst zijn aan te wijzen: intra-/extracellulaire dehydratatie en droogte van mond en keel.
Het materiaal is een bewerking van: D. Aué en P. Voogt (1998). Bulletin voor het Onderwijs in de Biologie, (20-27).
Suggesties voor een vervolg
Leeractiviteiten uit het boek ‘Water gewoon bijzonder’
Extra informatie
Artikel uit het boek ‘Water gewoon bijzonder’
• Marijke Domis, ‘Osmoregulatie’.
Leerling- en docentmateriaal
Het materiaal dat nodig is om de opdrachten uit te kunnen voeren, is in onderstaande bijlagen te vinden.
4.6.2-LA-Opgaven-Osmoregulatie-bij-de-mens_docenten.docx
4.6.3-fig-1-Intracellulaire-dehydratatie-docenten-werkblad.jpg
4.6.4-fig-1-Intracellulaire-dehydratatie-leerlingen-werkblad.jpg
4.6.5-fig-2-Extracellulaire-dehydratatie-docenten-werkblad.jpg
4.6.6-fig-2-Extracellulaire-dehydratatie-leerlingen-werkblad.jpg
4.6.7.-fig-3-totaal-schema-leerlingen-werkblad.jpg
Leswerk
