Op 9 en 10 februari vond de nationale eindronde van de European Olympiad of Experimental Science (EOES, voorheen EUSO, European Union Science Olympiad) plaats aan de Universiteit Twente (UT) in Enschede.
Winnaars
Marta Kavatsynk, Thomas van der Zwan en Iva Beemster van het Praedinius Gymnasium in Groningen, hebben deze nationale eindronde gewonnen.
De tweede plaats gaat naar het gemengd scholen team dat bestaat uit Allie Zong (Lorentz Casimir Lyceum, Eindhoven), Ruben van Gaalen (Lyceum Kralingen, Rotterdam) en Sophie Snip (Stedelijk Gymnasium Arnhem). Als derde eindigde Loïc van Asten, Itai Girony en Idse Baya Tromp van het St. Ignatiusgymnasium in Amsterdam.
De olympiade werd geopend door Pieter Boerman, directeur Pre-University.
Boerman: ”De Universiteit Twente is bijzonder trots dat we de landelijke EOES-finale mogen organiseren in het Pre-U Leerlingenlab van de UT. De EOES aanpak met de experimentele brede insteek van bètavakken natuurkunde, scheikunde en biologie is heel relevant om leerlingen goed voor te bereiden op positieve studiekeuzes. En leerlingen willen zelf ook graag bijdragen leveren aan het oplossen van grote problemen. Dat begint allemaal met dit EOES-enthousiasme!”
De prijzen werden uitgereikt door Jennifer Herek, decaan van de faculteit Technische Natuurwetenschappen en Emiel de Kleijn, olympiadencoördinator bij SLO.
Herek: “Wat een inspiratie! Deze 30 leerlingen in de Nederlandse eindronde toonden uitzonderlijke creativiteit en teamgeest bij het uitvoeren van de opdrachten. We waren ontzettend verheugd hen te mogen ontvangen en wensen de winnaars veel succes in Riga!”
De Kleijn; “Na drie lastige jaren met allerlei coronabeperkingen konden dit schooljaar gelukkig weer zo’n 150 teams meedoen aan de voorrondes op twee hogescholen en negen universiteiten. Tijdens de eindronde op de UT was aan de sfeer dan ook goed te merken dat de leerlingen het fijn vonden om met leeftijdsgenoten van andere scholen weer deel te kunnen nemen aan buitenschoolse olympiade activiteiten.”
De twee winnende teams vertegenwoordigen Nederland op de EOES-2023 die van 29 april t/m 6 mei gehouden wordt in Riga (Letland) en waaraan vrijwel alle EU-landen deelnemen. Het team dat op de derde plaats is geëindigd is het reserve team. Dankzij de support van het NL Talenten Fonds kan het reserve team voortaan ook meedoen aan het trainingsprogramma voor de internationale EOES.
Wat zeggen leerlingen zelf van de EOES
Steffi Kragten (Christelijk Gymnasium Utrecht): “Ik vind de EOES erg interessant met uitdagende opdrachten die je niet zomaar op school doet, wat erg leuk is omdat je zo op een andere manier over dingen na moet denken.”
Loyd Smeets (Bernardinuscollege Heerlen): “Het was erg leuk en leerzaam. Ik vond het vooral interessant om op de universiteit te zijn, zodat je goed de sfeer op de uni kan proeven.”
Luca Borgers (Bataafs Lyceum Hengelo): “De EOES was leerzaam en gaf een kijk in het studentenleven. Naast de competitie had ik ook veel plezier met leeftijdsgenoten uit het hele land. Zo hebben we onze Amsterdamse vrienden zo ver gekregen om voor FC Twente te juichen.”
Jaarlijkse olympiade; na drie coronajaren weer als vanouds
De EOES vindt jaarlijks plaats en is bedoeld om leerlingen te enthousiasmeren voor science & technologie. En ook om hen uit te dagen en de kans te geven te excelleren. Deelnemers zijn bij de start van de wedstrijd 16 jaar of jonger. Ze voeren in teams van drie personen interessant wetenschappelijk onderzoek uit op het gebied van natuurkunde, scheikunde en biologie.
Naast kennis en praktische vaardigheden zijn plannen, samenwerken en verdelen van taken belangrijke aspecten bij deze teamwedstrijd.
De regionale voorrondes worden gehouden aan de Radboud Universiteit, Rijksuniversiteit Groningen, Universiteit van Amsterdam, Universiteit Leiden, Universiteit Maastricht, Universiteit Twente, Universiteit Utrecht, Vrije Universiteit Amsterdam, Wageningen Universiteit en de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. De Hogeschool Fontys in Eindhoven organiseerde dit schooljaar voor het eerst een voorronde en trok direct veel deelnemers.
De tien beste teams van de voorronde mochten deelnemen aan de eindronde aan de Universiteit Twente.
In 2024 zal de nationale eindronde gehouden worden aan HAN-University of Applied Sciences in Nijmegen.
De onderzoeksopdrachten
De biologieopdracht ging over het meten van spierkracht. Met plakkers op de bovenarmspier konden leerlingen elektrische activiteit (EMG) in de spier te registreren bij het tillen van halters met een bekend gewicht. Met deze gegevens moesten zij het onbekende gewicht van een voorwerp achterhalen. Vervolgens was het hun taak om te onderzoeken in welke stand de arm het meest optimaal kracht kan leveren.
Bij een ander onderdeel werd de treksterkte van hoofdhaar bepaald. Daarvoor moest eerst de dikte van een haar vastgesteld worden. Omdat haar zo dun is en niet gemeten kan worden met een liniaal of schuifmaat, werd gebruik gemaakt van buiging en interferentie van laserlicht. Door vervolgens een aantal gewichtjes aan een haar te hangen werd gemeten welke kracht minimaal nodig is om een haar te breken.
Verder onderzochten de leerlingen de hardheid van Twents leidingwater door middel van een klassieke (maar nog steeds zeer nauwkeurige) ‘complexometrische’ titratie. Interessant genoeg constateerden de medewerkers van de UT bij het testen van deze proef een paar dagen van tevoren, dat de hardheid van het drinkwater in het universiteitsgebouw veel hoger was dan de hardheid van het water in het lab, terwijl dit eigenlijk hetzelfde zou moeten zijn. Hiermee werd de praktische toepassing van de proef maar weer eens aangetoond!
De EOES/EUSO is een initiatief van SLO, Radboud Universiteit en Rijksuniversiteit Groningen. Het evenement wordt ondersteund door Wageningen Universiteit, het ministerie van OCW, de Nederlandse Vereniging voor het Onderwijs in de Natuurwetenschappen (NVON) en het NL Talenten Fonds. Uitgeverij Malmberg, Noordhoff Uitgevers, KNCV (Koninklijke Nederlandse Chemische Vereniging), Texas Instruments en Wetenschap in Beeld stellen prijzen beschikbaar.
