Doordat land- en tuinbouwproducten als oogst uit de kringloop gehaald worden, blijft er weinig organisch materiaal op het land achter en wordt de bodem onvruchtbaar. Er moet dus bemest worden. Kunstmest kan schadelijk zijn voor het bodemleven en zorgt voor eutrofiëring het oppervlaktewater. Het is goed om te streven naar een meer circulaire landbouw waarbij de mineralen op een natuurlijke manier in de bodem kunnen terugkeren. Mineralen die via het voedsel in het lichaam van mens en dier terecht komen, worden gedeeltelijk uitgeplast. Ureum, afvalstof van de eiwitstofwisseling, wordt via de urine uitgescheiden en maakt deel uit van de stikstofkringloop. Rottingsbacteriën zorgen voor de omzetting in ammoniak, dat vervolgens door nitrificerende bacteriën wordt omgezet in nitriet- en nitraatverbindingen. Planten nemen deze anorganische stikstofverbindingen op voor de productie van eiwitten. Zo wordt de kringloop ‘gesloten’ Wanneer drijfmest, dat relatief veel urine/ureum bevat, op het land wordt gebracht worden stikstofverbindingen aan de kringloop toegevoegd.
Via de urine verdwijnt het kostbare fosfor en de calcium. Fosfor is een schaars product; het is belangrijk om het uit het rioolwater terug te winnen. Fosfaatverbindingen zijn onder andere nodig voor de vorming van DNA en net zoals calcium voor de opbouw van botten.
Leerlingen gaan door middel van het doen van proeven de aanwezigheid van calcium en fosfaat in urine aantonen en ze onderzoeken of ureum in de bodem wordt omgezet in ammoniak.
De leeractiviteit kan uitgebreid worden met behulp van de opdrachten uit de module ‘Kunstmest maken uit urine’; dit vergt weliswaar behoorlijk veel tijd, maar het geeft ook een goed inzicht in de materie.
Voor een goede uitvoering van de verschillende practica moet de leerling over een behoorlijke practicumervaring beschikken. Bovendien is een goed begrip van de stikstofkringloop belangrijk.
Leerling- en docentmateriaal
Het materiaal, nodig om opdrachten uit te kunnen voeren, is via de bijlagen bij dit artikel te vinden.
LA-3.5.2-Ammonificatie.docx
LA-3.5.3-module-Wetsus-Kunstmest-maken-uit-urine.docx
Leswerk
